Revolutioun zu Lëtzebuerg

Déi spannend Geschicht vun eiser Constitutioun

Méi op RTL.lu

Déi spannend Geschicht vun eiser Constitutioun 
 
1848 erkämpfen d’Lëtzebuerger sech hir éischt liberal Verfassung. Ween a wat huet virun 175 Joer dozou gefouert, dass Lëtzebuerg säin éischt Grondgesetz krut. Wat ännert sech mat der neier Verfassung, déi elo a Kraaft trëtt. A firwat huet esou laang missen doru geschafft ginn.

Wéi d’Vollek virun 175 Joer seng éischt liberal Verfassung kritt

Onrouegt Fréijoer bréngt grouss Verännerungen

Wat sech mat der neier Verfassung ännert a firwat esou laang doru geschafft gouf.

Nei Verfassung

1848 erkämpfen d’Lëtzebuerger sech hir éischt liberal Verfassung. Ween a wat huet virun 175 Joer dozou gefouert, dass Lëtzebuerg säin éischt Grondgesetz krut. Wat ännert sech mat der neier Verfassung, déi elo a Kraaft trëtt. A firwat huet esou laang missen doru geschafft ginn.

Wäertvollt Waasser

Drénkwaasserversuergung fréier, haut a muer.

Drénkwaasserversuergung fréier, haut a muer. 
 
De Stauséi ass dee gréissten Drénkwaasserreserv zu Lëtzebuerg. D’Réihwaasser gëtt elo an engem neie Waasserwierk propper gemaach. Wéi eng modern Technik gouf hei zu Eschduerf installéiert. A wéi kréien se d’Waasser mam neie Pompelwierk aus dem Dall op de Bierg erop. Grouss Efforten dass mer och an Zukunft genuch Krunnewaasser hunn. Mir gesinn wéi d’Krunnewaasser mat enger intelligenter Steierung am Land verdeelt gëtt. A maachen eis op eng spannend Sich no de Plazen wou d’Leit virun iwwer Joer 100 hiert Drénkwaasser hir kruten.

Wéi d’Leit sech fréier fir hiert Drénkwaasser hu misse ploen.

De midde Waasserdréier

Déi modern Technik am neie Waasserwierk vum SEBES.

Vum Stauséi an de Krunn

En Algorithmus hëlleft, dass mer ëmmer genuch a proppert Drénkwaasser kréien.

Intelligent Steierung

De Stauséi ass dee gréissten Drénkwaasserreserv zu Lëtzebuerg. D’Réihwaasser gëtt elo an engem neie Waasserwierk propper gemaach. Wéi eng modern Technik gouf hei zu Eschduerf installéiert. A wéi kréien se d’Waasser mam neie Pompelwierk aus dem Dall op de Bierg erop. Grouss Efforten dass mer och an Zukunft genuch Krunnewaasser hunn. Mir gesinn wéi d’Krunnewaasser mat enger intelligenter Steierung am Land verdeelt gëtt. A maachen eis op eng spannend Sich no de Plazen wou d’Leit virun iwwer Joer 100 hiert Drénkwaasser hir kruten.

Traffic-Stress, nee Merci!

Firwat mir am Auto fluchen a wéi relax mer an Zukunft wäerte fueren.

Firwat mir am Auto fluchen a wéi relax mer an Zukunft wäerte fueren. 
 
Ëmmer méi Autoen. Permanent Chantieren. An deen éiwege Stopp and Go. Dat ass dach guer net schlëmm. An Zukunft wäerte mir nämlech net méi selwer fueren. Och zu Lëtzebuerg gëtt et Fuerschung un autonomen Autoen. Wat déi haut scho kënnen a wou nach Challenge sinn. Mir erklären firwat mer hannert dem Steier gär mol extrem fluchen. Gesinn wéi eisen Autobunns-Reseau iwwert déi lescht Joerzéngte gewuess ass. An de Mister Science weist an engem spektakulären Experiment wéi déi sougenannt Nids de poule an de Stroossen entstinn.

Firwat munch Leit hannert dem Steier ganz aggressiv kënne ginn.

En Déier am Verkéier

Den Ausbau vun eisen Autobunnen zanter 1969.

Wéi e Spannennetz

Wat autonom Autoen haut scho kënne a wou nach Challenge sinn.

Den Auto vun der Zukunft

De Mister Science erkläert wéi en Nid-de-Poule entsteet.

Héngernascht matten an der Strooss

Ëmmer méi Autoen. Permanent Chantieren. An deen éiwege Stopp and Go. Dat ass dach guer net schlëmm. An Zukunft wäerte mir nämlech net méi selwer fueren. Och zu Lëtzebuerg gëtt et Fuerschung un autonomen Autoen. Wat déi haut scho kënnen a wou nach Challenge sinn. Mir erklären firwat mer hannert dem Steier gär mol extrem fluchen. Gesinn wéi eisen Autobunns-Reseau iwwert déi lescht Joerzéngte gewuess ass. An de Mister Science weist an engem spektakulären Experiment wéi déi sougenannt Nids de poule an de Stroossen entstinn.

Mënschen a Kënschtlech Intelligenz

Wou KI eis schueden, awer och nëtze kann

Wou KI eis schueden, awer och nëtze kann 
 
Den Tom Cruise an der RTL Reunioun. En Deep Fake. Méiglech duerch kënschtlech Intelligenz. Eng Identitéit fälschen kann awer och geféierlech sinn. Fuerscher op uni.lu entwéckelen e Programm mat deem een esou Fälschungen enttarne kann. Am Lëtzebuerger Institut fir Gesondheet wëllen se mat KI Krankheeten besser diagnostizéieren. A mir kucken wéi ee mat ChatGPT op der Aarbecht Zäit spuert. D’Intelligenz vum Chatbot engem awer och Angscht maache kann. Wou Kënschtlech Intelligenz eis eventuell schueden awer och nëtze kann.

Firwat Deep Fakes ëmmer besser ginn a wéi ee se enttarne kann.

Geféierleche Fake

Wéi kënschtlech Intelligenz d’Medezin revolutionéiere kéint.

Laang liewen duerch KI

Wéi Chat GPT d’Aart a Weis wéi mir schaffen, verännere wäert.

Revolutioun op der Aarbechtswelt

Den Tom Cruise an der RTL Reunioun. En Deep Fake. Méiglech duerch kënschtlech Intelligenz. Eng Identitéit fälschen kann awer och geféierlech sinn. Fuerscher op uni.lu entwéckelen e Programm mat deem een esou Fälschungen enttarne kann. Am Lëtzebuerger Institut fir Gesondheet wëllen se mat KI Krankheeten besser diagnostizéieren. A mir kucken wéi ee mat ChatGPT op der Aarbecht Zäit spuert. D’Intelligenz vum Chatbot engem awer och Angscht maache kann. Wou Kënschtlech Intelligenz eis eventuell schueden awer och nëtze kann.

Vu Lëtzebuerg aus a bal ganz Europa

D’Geschicht an d’Technik vu Radio Luxembourg

D’Geschicht an d’Technik vu Radio Luxembourg 
 
Vu wäit gesi se guer net esou héich aus. Wann een awer drënner steet, si se imposant. D’RTL Antenne vu Jonglënster. Den Olivier Catani a Mister Science klammen op déi 215 Meter héich Masten erop. Virun 90 Joer gouf vu Jonglënster aus déi éischt Sendung vu Radio Luxembourg ausgestraalt. Am Pisa weise mir wéi de Radio vu Lëtzebuerg grouss Deeler vun Europa eruewert huet. Firwat een de Sender fréier och am Telefon héiere konnt. A mir geheien Eeër vum Mast erof, an se dierfen dobäi net futti goen.

Op wat ee beim Entretien vu Radio-Antenne muss oppassen.

Geféierlech Aarbecht an der Héicht

Wéi e Radio vu Lëtzebuerg sech an Europa breet gemaach huet.

Virun 90 Joer zu Jonglënster

Wéi e réit Ee eng Chute aus 215 Meter iwwerstoe kann.

Neie Rekord

Firwat ee fréier de Radio konnt am Telefon a Kullang lauschteren.

Onerwënschten Nieweneffekt

Vu wäit gesi se guer net esou héich aus. Wann een awer drënner steet, si se imposant. D’RTL Antenne vu Jonglënster. Den Olivier Catani a Mister Science klammen op déi 215 Meter héich Masten erop. Virun 90 Joer gouf vu Jonglënster aus déi éischt Sendung vu Radio Luxembourg ausgestraalt. Am Pisa weise mir wéi de Radio vu Lëtzebuerg grouss Deeler vun Europa eruewert huet. Firwat een de Sender fréier och am Telefon héiere konnt. A mir geheien Eeër vum Mast erof, an se dierfen dobäi net futti goen.

Plastik – Fluch oder Seegen?

Wéi Plastik eist Liewe vereinfacht huet a gläichzäiteg eng Gefor ka sinn

Wéi Plastik eist Liewe vereinfacht huet a gläichzäiteg eng Gefor ka sinn 
 
E Liewen ouni Plastik, onvirstellbar. Mir hunn eng Plaz zu Lëtzebuerg fonnt wou een erliewe kann wéi den Alldag fréier war, ganz ouni Plastik. Erzielen d’Geschicht vun dësem Wonnerstoff. Léiere Fuerscher kennen déi Plastik méi ëmweltfrëndlech maachen. Analyséieren Spillsaachen a Fueskostümer op geféierlech Substanzen. An erkläre wou de Mikroplastik hir kënnt an op en da lo geféierlech fir de Mënsch ass oder net.

Wou Mikroplastik hir kënnt an op e schlecht ass fir eis Gesondheet

Winzeg Gefor!?

Mir begleeden den Ilnas bei der Kontroll vu plastiks Spillsaachen a Fuessartikelen

Chimie am Fueskostüm

Wéi Fuerscher Plastik méi ëmweltfrëndlech maachen. Mat Support vum FNR, der EU an dem Wirtschaftsministère.

Innovatioun vu Lëtzebuerg

Wéi de Plastik erfonnt gouf en e lues awer sécher eisen Alldag bestëmmt huet.

Revolutionär Erfindung

E Liewen ouni Plastik, onvirstellbar. Mir hunn eng Plaz zu Lëtzebuerg fonnt wou een erliewe kann wéi den Alldag fréier war, ganz ouni Plastik. Erzielen d’Geschicht vun dësem Wonnerstoff. Léiere Fuerscher kennen déi Plastik méi ëmweltfrëndlech maachen. Analyséieren Spillsaachen a Fueskostümer op geféierlech Substanzen. An erkläre wou de Mikroplastik hir kënnt an op en da lo geféierlech fir de Mënsch ass oder net.

Al sinn, jonk bleiwen!

Firwat mir al ginn a wat een dogéint maache kann

Firwat mir al ginn a wat een dogéint maache kann 
 
Experiment Alter. Wa Gewiichter un Äerm a Been, enk Bandagen un de Gelenker an e spezielle Helm een al maachen. Mat engem Altersimulatiounskostüm kann ee spiere wéi d’Liewen ass mat Ufank 80. Mir gesinn wéi Computerspiller eelere Leit kënnen hëllefe manner séier ze falen. A wéi ee säi Kierper a Gehier duerch Sport an aner Aktivitéite laang fit kann halen.

Wéi ee mat virtueller Realitéit seng mental Gesondheet verbessere kann

Gesond am Kapp

E Geheimrezept fir e laangt a gesond Liewen.

Mat 100 Joer nach fit

Wéi ee sech mam Altersimulatiounskostüm duerch en normalen Dag plot.

Op ee Coup 80 Joer

Computerspiller sollen eeler Leit méi stabil op de Been maachen.

Ni méi falen

Experiment Alter. Wa Gewiichter un Äerm a Been, enk Bandagen un de Gelenker an e spezielle Helm een al maachen. Mat engem Altersimulatiounskostüm kann ee spiere wéi d’Liewen ass mat Ufank 80. Mir gesinn wéi Computerspiller eelere Leit kënnen hëllefe manner séier ze falen. A wéi ee säi Kierper a Gehier duerch Sport an aner Aktivitéite laang fit kann halen.

Ëmmer genuch Stroum

Solarstroum-Fuerschung zu Lëtzebuerg a wéi een Energie spuere kann

Solarstroum-Fuerschung zu Lëtzebuerg a wéi een Energie spuere kann 
 
Mir maachen eis op d’Sich no den Apparater déi am meeschte Stroum verbrauchen. De Schäffchen, d’Chrëschtbeliichtung oder awer d’Tëlee? Wéi kann ee bei sech Doheem Stroum spueren. Kann een eng Solaranlag och einfach an d’Steckdous stiechen an de Stroum direkt benotzen? Mir hunn um Daach vun engem Haus Solarzelle gesinn, déi een op den éischte Bléck guer net gesäit. A Fuerscher op der uni.lu entwéckele d’Solarzelle vun der Zukunft. Kleng, faarweg an héich effizient.

Wéi Ingenieuren am LIST dozou bäidroen, dass de Smart Grid ka Realitéit ginn.

Intelligent Stroumnetz

Wann de Solarpanneau mam Haus verschmëlzt.

Dënn, faarweg an héich effizient

Wat am meeschte Stroum verbraucht a wéi ee mat engem Balkonskraaftwierk Energie spuere kann.

De Stroumfrupser op der Spuer

Mir maachen eis op d’Sich no den Apparater déi am meeschte Stroum verbrauchen. De Schäffchen, d’Chrëschtbeliichtung oder awer d’Tëlee? Wéi kann ee bei sech Doheem Stroum spueren. Kann een eng Solaranlag och einfach an d’Steckdous stiechen an de Stroum direkt benotzen? Mir hunn um Daach vun engem Haus Solarzelle gesinn, déi een op den éischte Bléck guer net gesäit. A Fuerscher op der uni.lu entwéckele d’Solarzelle vun der Zukunft. Kleng, faarweg an héich effizient.

Mysteriéis Grenz

Op der Sich no de markante Grenzbornen tëscht der Belsch a Lëtzebuerg

Op der Sich no de markante Grenzbornen tëscht der Belsch a Lëtzebuerg 
 
Se sinn knapp dräi Meter héich an et gëtt se just laanscht zwou Grenzen op der Welt. Op engem groussen Deel vun der belsch-lëtzebuerger Grenz goufe gosse Grenzmaarken opgestallt. Am neie Pisa Summerchallenge wëllen den Olivier Catani a Mister Science déi ganz Grenz befueren an op mannst 100 vun den imposante Maarke fannen. De Gros dovun steet awer net laanscht Weeër, mee matten am Bësch oder a geféierlechen Häng. Wéini goufen d’Marken opgestallt? Wien huet d’Grenz gezunn? A firwat sinn op ville Plaze komesch Zacken dran?

Pisa Challenge 1. Deel: Geheimnisvoll Grenz

Se sinn knapp dräi Meter héich an et gëtt se just laanscht zwou Grenzen op der Welt. Op engem groussen Deel vun der belsch-lëtzebuerger Grenz goufe gosse Grenzmaarken opgestallt. Am neie Pisa Summerchallenge wëllen den Olivier Catani a Mister Science déi ganz Grenz befueren an op mannst 100 vun den imposante Maarke fannen. De Gros dovun steet awer net laanscht Weeër, mee matten am Bësch oder a geféierlechen Häng. Wéini goufen d’Marken opgestallt? Wien huet d’Grenz gezunn? A firwat sinn op ville Plaze komesch Zacken dran?

Zweeten Deel vun der Sich no de markante Grenzbornen tëscht der Belsch a Lëtzebuerg

Pisa Challenge 2. Deel: Mysteriéis Grenz

Zweeten Deel vun der Sich no de markante Grenzbornen tëscht der Belsch a Lëtzebuerg 
 
190 Kilometer duerch Déck an Dënn. Op der Sich no den alen Grenzmaarken tëscht der Belsch a Lëtzebuerg. Och am zweeten Deel vum Pisa Summerchallenge klappt villes net esou wéi et soll. 
Packen mer an dräi Deeg bis ganz an den Norden op d’Schmëtt. A fanne mer wierklech alleguer d’Maarken. Mir léieren e Mann kennen dee schonn iwwer 100 Borne restauréiert huet, maachen eis am Norden op d’Sich no engem mysteriéise Tunnel bei der Grenz a gesi wéi d’Douanieren fréiere am Bësch op Schmuggler gelauert hunn. Déi spannend Final vun der Sich no de vu ville vergiessene Grenzmaarken tëscht der Belsch a Lëtzebuerg.

190 Kilometer duerch Déck an Dënn. Op der Sich no den alen Grenzmaarken tëscht der Belsch a Lëtzebuerg. Och am zweeten Deel vum Pisa Summerchallenge klappt villes net esou wéi et soll. 
Packen mer an dräi Deeg bis ganz an den Norden op d’Schmëtt. A fanne mer wierklech alleguer d’Maarken. Mir léieren e Mann kennen dee schonn iwwer 100 Borne restauréiert huet, maachen eis am Norden op d’Sich no engem mysteriéise Tunnel bei der Grenz a gesi wéi d’Douanieren fréiere am Bësch op Schmuggler gelauert hunn. Déi spannend Final vun der Sich no de vu ville vergiessene Grenzmaarken tëscht der Belsch a Lëtzebuerg.

PISA de Wëssensmagazin

Themen, déi eis all beschäftegen, wëssenschaftlech hannerfrot vum Olivier Catani a Mister Science.

Eisen Alldag ass voller Froen an de Pisa gëtt Äntwerten. Interessant Themen gi wëssenschaftlech recherchéiert a spannend erzielt vum Olivier Catani an der Equipe vum Magazin.

RTL - Pisa, de Wëssensmagazin

Season 15

Themen déi eis all beschäftegen, wëssenschaftlech hannerfrot vum Olivier Catani a Mister Science.

Play episode